صفحه اصلی – انواع سرطان – سرطان پستان
برخی از درمانهای سرطان پستان باعث کاهش سطح هورمونهای جنسی در بدن فرد درگیر میشوند که یائسگی زودرس یا علائم یائسگی را به همراه دارد. هورموندرمانی حتی در خانمهایی که چند سال قبل از ابتلا به سرطان پستان، قائدگی در آنها متوقف شده نیز میتواند علائم یائسگی را ایجاد کند. متن حاوی اطلاعاتی است که در زمینه سرطان پستان و اثر آن بر روی هورمونهای جنسی و بروز یائسگی اطلاع رسانی میکند.
هورمون درمانی جایگزینی (HRT) پس از سرطان پستان
بسیاری از زنان برای کاهش علائم یائسگی از هورمون درمانی جایگزینی Hormone Replacement Therapy (HRT) استفاده میکنند. اما پزشکان استفاده از HRT را پس از سرطان پستان توصیه نمیکنند. این توصیه بدان دلیل است که HRT ممکن است:
· خطر بازگشت سرطان پستان افزایش دهد
· خطر ابتلا به سرطان در پستان دیگر را افزایش دهد
اما برخی از پزشکان HRT را در صورتی که فرد علائم بسیار شدید یائسگی داشته تجویز میکنند.
علائم شایع یائسگی
علائمی که ممکن است به علت کاهش سطح پایین هورمونهای جنسی در فرد بروز پیدا کند:
· گرگرفتگی و تعریق
· اضطراب، افسردگی یا تغییرات خلقی
· تغییرات حافظه و تمرکز
· مشکلات ادراری، مانند عفونت یا بی اختیاری
· کاهش میل جنسی
· خشکی پوست
· خشکی واژن
· نازک شدن استخوان (پوکی استخوان) طی چند سال
· مشکلات خواب
· تغییرات وزن
HRT تنها راه خلاص شدن کامل از علائم یائسگی به ویژه تغییرات خلقی و کاهش میل جنسی میباشد. اما در مواردی که فرد نمیتواند از روش هورموندرمانی جایگزینی HRT استفاده کند روشهای دیگر برای کاهش علائم وجود دارد.
سازگاری با گرگرفتگی و تعریق
برای کاهش تکرر یا شدت گرگرفتگی، می توان از روشهای زیر استفاده کرد:
· قطع مصرف قهوه، چای و نیکوتین
· خنک نگه داشتن اتاق همچون استفاده از پنکه
· اسپری کردن صورت با یک دستگاه بخور آب خنک
· پوشیدن چندین لایه لباس سبک برای سهولت پوشیدن و درآوردن لباس
· استفاده از الیاف طبیعی مانند ابریشم یا پنبه به جای پارچههای ساخته شده توسط انسان (پارچههای مصنوعی)
· کاهش مصرف الکل
· استفاده از نوشیدنیهای سرد
· استفاده از آب ولرم به جای آب داغ هنگام حمام یا دوش گرفتن
· در صورتی که فرد هنگام شب خیلی عرق میکند میتواند یک حوله را کنار تخت بگذارد تا بتواند به آسانی آن را تعویض کند
· در صورت مصرف تاموکسیفن (tamoxifen) فرد میتواند نیمی از دوز را صبح و نیمی را عصر مصرف کند
· استفاده از روشهای طب سوزنی
داروهای کمک کننده
فرد میتواند زیر نظر پزشک از داروهای خاصی استفاده کند. تعدادی دارو وجود دارند که می توانند به زنان مبتلا به سرطان پستان که دچار گرگرفتگی شدند کمک کنند. پزشک قبل از تجویز این داروها، عوارض جانبی احتمالی آنها را کاملاً با فرد در میان میگذارد. از جمله داروهای کمک کننده عبارتند از:
قرصهای پروژسترون با دوز پایین باعث کاهش تکرر و شدت گرگرفتگی میشوند. این قرصها میتوانند باعث افزایش وزن و کمی احساس مریضی در فرد شوند.
برخی از داروهای ضد افسردگی مانند ونلافاکسین (venlafaxine) که با نام تجاری افکسور (Efexor) شناخته شده میتوانند برای کاهش علائم گرگرفتگی استفاده شوند. این دسته از داروها ممکن است عوارض جانبی مانند احساس بیماری (حالت تهوع)، خشکی دهان و کاهش اشتها را ایجاد کنند. داروهای ضد افسردگی دیگر شامل فلوکستین (fluoxetine) با نام تجاری پروزاک (Prozac) یا پاروکستین (paroxetine) با نام تجاری سروکسات (Seroxat) نیز در صورتی که فرد داروی تاموکسیفن را مصرف نمیکند مورد استفاده قرار بگیرند. این داروها میتوانند تا دو سوم اثر گرگرفتگی ناشی از یائسگی را کاهش دهند. بنابراین درصورتی که فرد روزانه 30 بار گرگرفتگی داشته باشد، با استفاده از این داروها ممکن است به کم تر از 10 مورد برسد. اما حداقل 3 تا 4 هفته طول میکشد تا این قرصها عمل کنند.
کلونیدین (clonidine) که با نامهای تجاری Catapres و Dixarit شناخته میشود ممکن است گرگرفتگی را کاهش دهد، اما چند هفته برای اثر بخشی آن زمان نیاز است و شاید به هیچ عنوان برای برخی از خانمها اثربخش نباشد. این دارو میتواند باعث یبوست، مشکلات پوستی و خواب آلودگی شود.
داروهای ضدتشنج به برخی از زنان کمک میکنند. یکی از داروهای این دسته گاباپنتین (gabapentin) نام دارد و عوارض جانبی آن میتواند شامل اسهال، سوهاضمه و حالت تهوع باشد. داروی دیگر این دسته پرگابالین(pregabalin) (که برای کنترل درد عصبی یا صرع نیز استفاده می شود) میتواند دفعات و شدت گرگرفتگی را برای برخی از خانمها کاهش دهد. این داروها میتوانند عوارض جانبی مانند سرگیجه، افزایش وزن، خواب آلودگی، مشکل در تمرکز و تاری یا دوگانگی دید در برخی از زنان ایجاد کند. اما این عوارض معمولاً خفیف هستند.
کنار آمدن با خشکی واژن
درصورت خشکی واژن فرد میتواند از محصولات مرطوبکننده یا روانکننده واژن استفاده کند که توسط داروخانهها وجود دارند. پزشک یا پرستار متخصص ممکن است کرم ها یا pessaries را تجویز کند که حاوی استروژن هستند و منجر به جذب مقدار کم استروژن در بدن میشوند. بنابراین بعید است که بر سرطان پستان فرد تأثیر گذار باشد.
نازک شدن استخوان و یائسگی زودرس
هر نوع روش درمان سرطانی که منجر به پایین آمدن میزان استروژن در زنان شود، می تواند خطر نازک شدن استخوان (پوکی استخوان) را افزایش دهد.
بنابراین:
- در صورتی که فرد تحت شیمی درمانی قرار دارد، عوارض نازک شدن استخوان به دلیل یائسگی زودرس ناشی از شیمی درمانی بیشتر از افراد دیگر است.
- درصورتی که در فرد از هورمون درمانی مانند زولادکس (Zoladex) یا آناستروزول (anastrozole)، اگزمستان (exemestane) یا لتروزول (letrozole) استفاده کند، فرد در معرض خطر بیشتری در ابتلا به پوکی استخوان قرار دارد.
- در صورتی که فرد یائسه شده باشد و داروی تاموکسیفن (tamoxifen) مصرف کند، خطر ابتلا به مشکلات استخوانی در این فرد کمتر است.
- ورزش میتواند به تقویت استخوان ها و جلوگیری از ضعف آنها کمک کند. ورزش باید طوری باشد که به استخوانهای فرد فشار وارد کند (همچون پیاده روی، دوچرخه سواری یا ورزش در باشگاه). شنا ورزش خیلی مناسبی برای کمک به تقویت استخوانها در شرایط بالا نمیباشد.
- درصورتی که یائسگی به دلیل درمان یا شروع هورموندرمانی زودتر اتفاق بیافتد، برای بررسی تراکم استخوان باید از اسکن DEXA استفاده شود.
https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/breast-cancer/living-with/menopausal-symptoms