اسکن استخوان

صفحه اصلی – انواع سرطان – سرطان پستان – تشخیص سرطان پستان – سرطان پستان مقدماتی – آزمایش‌های پستان – تشخیص بر اساس مرحله سرطان پستان – اسکن استخوان

هنگامی که سرطان پستان تشخیص داده شد، در برخی افراد برای درجه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بندی (stage) پستان از آزمایش اسکن استخوان (bone scan) استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. درجه بندی سرطان پستان، اطلاعاتی در مورد میزان بزرگی سرطان و گسترش آن در بدن به پزشک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد و به او کمک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند تا در مورد روند درمان فرد تصمیم مناسبی اتخاذ کند. فرد ممکن است در صورت وجود شرایط زیر از آزمایش اسکن استخوان استفاده کند:

• وجود سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سرطانی در غدد لنفاوی زیر بازو (زیر بغل)
• اندازه تومور سرطانی بزرگ باشد، برای مثال بزرگ تر از 5 سانتی متر
• وجود علائم خاص، به عنوان مثال درد استخوان

اسکن استخوان

اسکن استخوان تغییرات یا ناهنجاری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های موجود در استخوان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها را نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. همچنین این آزمایش به نام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های زیر نیز نامیده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند:

• اسکن رادیونوکلئویدی (radionuclide scan)
• خط نگاری استخوان (bone scintigraphy)
• اسکن استخوان پزشکی هسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای (nuclear medicine bone scan)

با اسکن استخوان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان مفصل یا استخوان خاصی را مشاهده کرد. در سرطان معمولاً اسکن کل بدن به کمک یک دوربین بزرگ (به نام دوربین گاما) انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. اسکن استخوان در بخش فیزیک پزشکی، پزشکی هسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای یا بخش اشعه ایکس بیمارستان انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. انجام اسکن ممکن است بین 30 تا 60 دقیقه طول بکشد. اما فرد چندین ساعت در بیمارستان خواهد بود. به تغییراتی که در اسکن استخوان مشاهده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، نقاط داغ (hot spot) می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گویند که ممکن است به دلایل ابتلا به سزطان یا آرتروز ایجاد شوند. از طرفی دیگر برای شناسایی محل دقیق نواحی غیرطبیعی ممکن است به انجام سی تی اسکن نیاز باشد.

آماده شدن برای اسکن استخوان

فرد قادر به خوردن و نوشیدن و مصرف داروهای خود به طور عادی قبل از انجام آزمایش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌باشد، مگر این که پزشک دستور دیگری دهد. در صورتی که فرد در دوران شیردهی یا بارداری قرار داشته باشد، باید به بخش اسکن اطلاع دهد. ممکن است پس از انجام اسکن فرد مجبور شود برای مدت کوتاهی شیردهی را متوقف کند. بنابراین ممکن است فرد بخواهد قبل از انجام اسکن، شیر کافی برای 1 یا 2 وعده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی غذایی کودک ذخیره کند. کارکنان بخش در مورد اطلاعات بیشتر به فرد مشاوره می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند. درصورتی که فرد مشکل دفع ادرار، نیاز به دفع فوری ادرار یا مشکلات مربوط به پروستات را دارد، باید از قبل به بخش اطلاع دهد.

حین آزمایش

ابتدا یک تکنسین یک مایع رادیواکتیو به نام رادیونوکلئید (radionuclide) یا ماده‌ی ردیاب رادیواکتیوی (radioactive tracer) را از طریق یک لوله کوچک به جریان خون فرد تزریق می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. مقدار این مایع بسیارکم است و به فرد آسیب نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رساند. هرچند که تزریق این مایع ممکن است برای یک یا دو دقیقه در فرد احساس گرما یا گرگرفتگی ایجاد کند که طبیعی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌باشد. ممکن است بلافاصله پس از تزریق، آزمایش سریع اسکن انجام شود. اما معمولا 2 تا 3 ساعت پس از تزریق برای پخش شدن ماده‌ی ردیاب رادیواکتیوی و تجمع در استخوان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها اسکن انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. این مایع تمایل بیشتر به جمع آوری در مناطقی دارد که استخوان شکسته و در حال ترمیم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌باشد. به مناطق تجمع ماده رادیواکتیوی، مناطق فعال یا “نقاط داغ” گفته می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود که تیره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر از مناطق دیگر استخوان به نظر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسند.

انتظار برای اسکن استخوان

در حالی که فرد منتظر انجام اسکن خود می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌باشد، متخصص رادیولوژی از او می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خواهد تا مایعات زیادی بنوشد. این کار مایع رادیواکتیوی را در بدن پخش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. فرد ممکن است بتواند در زمان انتظار در محوطه بیمارستان قدم بزند یا شاید لازم باشد با افراد دیگری که منتظر انجام آزمایش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های پزشکی هسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای هستند، در محیطی جداگانه منتظر باشد. همچنین شاید لازم باشد تا فرد از توالت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مخصوص استفاده کند. متخصص رادیوگرافی از فرد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خواهد تا ادرار را دقیقاً قبل از اسکن انجام دهد. با این کار باعث‌ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود ماده‌ی رادیواکتیوی موجود در مثانه تخلیه و تداخلی در اسکن ایجاد نشود.

انجام اسکن استخوان

هنگامی که فرد به اتاق اسکن برمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گردد، ممکن است که متخصص رادیولوژی از او بخواهد تا لباس بیمارستان بپوشد. همچنین ممکن است فرد لباس شخصی خود را بپوشد. اما باید جیب خود را از اشیا فلزی مانند سکه یا دسته کلید خالی کند. فرد باید بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌حرکت روی یک تخت اشعه ایکس دراز بکشد. سپس دوربین از استخوان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های کل بدن (اسکلت) عکس می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرد. بدن فرد از بین دستگاه اسکن کننده عبور می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. درصورتی که فرد فکر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند این مسئله برایش مشکل ایجاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند یا دچار احساس کلاستروفوبیک (claustrophobic) می‌شود(نوعی اختلال اضطراب است که در آن فرد به هنگام قرار گرفتن در محیطی بسته، دچار ترس گرفتارشدن در آن گرفتار می‌شود)، می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند از قبل به متخصص رادیوگرافی خود اطلاع دهد. اگر فرد دچار اضطراب شد، آنها می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند در مورد روش کار به او اطمینان دهند. انجام اسکن ممکن است یک ساعت طول بکشد.

پس از اسکن استخوان

فرد باید قادر باشد تا پس از اسکن زود به خانه برود. برای کمک به دفع ردیاب رادیواکتیوی از بدن، باید بقیه روز به مقدار کافی مایعات بنوشد. معمولاً طی 24 ساعت، این مایع از طریق ادرار از بدن فرد تخلیه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. پس از اسکن مقدار بسیار کمی ماده ردیاب رادیواکتیوی برای مدت کوتاهی در بدن فرد باقی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ماند. بنابراین توصیه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود که از تماس با زنان باردار، نوزادان و بچه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها به مدت کوتاهی خودداری شود.

گرفتن نتایج

تهیه نتایج ممکن است که به مدت یک تا دو هفته طول بکشد. انتظار برای نتایج آزمایش می تواند زمان بسیار دلهره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آوری باشد. فرد ممکن است جزئیات تماس با یک پرستار متخصص را داشته باشد و در صورت نیاز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند برای کسب اطلاعات با او تماس بگیرد. صحبت در مورد احساس خود با اقوام یا دوست نزدیک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به فرد کمک کند.

خطرات احتمالی

اسکن استخوان برای اکثر افراد یک آزمایش ایمن است. اما مانند دیگر آزمایشات پزشکی دارای خطرات احتمالی است. پزشک و متخصص رادیوگرافی اطمینان حاصل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند که مزایای انجام آزمایش بیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر از خطرات احتمالی آن می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌باشد.

کبودی و تورم

ممکن است در اطراف ناحیه ای که سوزن در آن قرار داده شد، یک کبودی کوچک مشاهده شود. خطر نشت ماده ردیاب رادیواکتیوی به خارج از رگ وجود دارد که می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند باعث درد و تورم در بازو شود. این موضوع به ندرت اتفاق می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌افتد و به سرعت بهبود می یابد.

بارداری

در صورتی که فرد قصد انجام اسکن استخوان دارد و در دوران بارداری یا شیردهی قرار دارد باید به بخش اطلاع دهد. در صورتی که نیاز باشد تا بعد از تزریق ماده ردیاب رادیواکتیوی فرد برای مدتی شیردهی را متوقف کند، پرسنل به فرد اطلاع خواهند داد. اگر احتمال بارداری وجود داشته باشد، نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان اسکن استخوان انجام داد؛ زیرا ردیاب رادیواکتیو می تواند روی نوزاد در حال رشد تأثیر بگذارد.

تابش پرتو

قرار گرفتن در معرض اشعه در طی اسکن استخوان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند خطر ابتلا به سرطان در آینده را کمی افزایش دهد. فرد در صورت نگرانی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند با پزشک یا متخصص رادیوگرافی خود صحبت کند.