جراحی گره‌های لنفاوی

صفحه اصلی – انواع سرطان – سرطان پستان – درمان سرطان پستان – سرطان پستان مقدماتی – جراحی برای سرطان پستان – انواع جراحی سرطان پستان – جراحی گره‌های لنفاوی

سرطان پستان می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد. در صورت گسترش سرطان، معمولاً ابتدا به گره‌های لنفاوی زیر بغل در نزدیکی پستان گسترش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد. این گره‌های لنفاوی، مایع لنفاوی را از پستان و بازو تخلیه می‌کنند. دانستن وجود سلول‌های سرطانی و تعداد آن‌ها در غدد لنفاوی زیر بغل بسیار مهم است. زیرا به پزشکان کمک می‌کند که درجه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی سرطان را بررسی کنند و بهترین روش درمان را برای فرد برنامه‌ریزی کنند.

بررسی غدد لنفاوی قبل از جراحی

قبل از جراحی، یک سونوگرافی برای بررسی غدد لنفاوی زیر بغل در نزدیکی پستان انجام می‌شود. این کار به منظور بررسی وجود سلول‌های سرطانی در غدد لنفاوی زیر بغل است. معمولاً از هر گره‌ی لنفاوی که غیرطبیعی به نظر می‌رسد، نمونه برداری انجام می‌شود. نمونه‌ گرفته شده برای بررسی از نظر سلول‌های سرطانی به آزمایشگاه ارسال می‌شود.

در صورتی که نتایج نشان دهد که سرطان به گره‌های زیر بغل گسترش یافته است، برای برداشتن همه یا بیش‌تر گره‌ی لنفاوی جراحی انجام‌ می‌شود که این عمل همزمان با جراحی پستان صورت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پذیرد. به این عمل جراحی، پاکسازی غدد لنفاوی زیر بغل (axillary lymph node dissection) گفته می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

در صورتی که گره‌های لنفاوی در طول سونوگرافی طبیعی به نظر برسند، نمونه برداری انجام ‌نمی‌شود. اما همزمان با جراحی پستان، نمونه برداری از گره‌های لنفاوی نگهبان (SLNB) انجام می‌شود. این کار با هدف بررسی گسترش سلول‌های سرطانی به غدد لنفاوی مجاور می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌باشد.

بررسی گره‌های لنفاوی در حین انجام جراحی (نمونه برداری از غدد لنفاوی نگهبان)

زمانی که مایع از پستان به زیر بغل تخلیه می‌شود، گره نگهبان (sentinel node) اولین گره‌ای است که مایع به آن وارد می‌شود. این بدان معناست که این‌ گره اولین گره لنفاوی است که سرطان پستان می‌تواند به آن گسترش یابد. جراح در حین انجام عمل برای برداشتن سرطان پستان، حدود 1 تا 3 گره را برای بررسی گسترش سرطان پستان از غدد لنفاوی نگهبان (SLNB) جراجی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.

چگونگی انجام نمونه برداری از غدد لنفاوی نگهبان

چند ساعت قبل از عمل، مقدار کمی مایع رادیواکتیو خفیف به پستان فرد در نزدیکی ناحیه سرطانی تزریق می‌شود. این عمل معمولاً در بخش پزشکی هسته‌ای در بیمارستان انجام می‌شود. به مایع رادیواکتیو، ردیاب (tracer) گفته می‌شود. در طی عمل، جراح ممکن است مقدار کمی مایع آبی رنگ را نیز به پستان تزریق کند. رنگ و ردیاب از بافت پستان به غدد لنفاوی نزدیک تخلیه می‌شوند. جراح می‌تواند بررسی کند که ابتدا رنگ به کدام دسته از گره‌های لنفاوی می‌رسد. همچنین جراحان با استفاده از یک مانیتور رادیواکتیو، بررسی می‌کنند که ردیاب ابتدا به کدام گروه از گره‌های لنفاوی می‌رسد.‌ جراح بین 1 تا 3 گره را جراحی و سپس گره‌های برداشته شده را به آزمایشگاه ارسال می‌کند تا توسط متخصصی به نام آسیب شناس مورد بررسی قرار گیرند. این رنگ می‌تواند پستان را کمی به رنگ آبی تغییر دهد که طی چند هفته یا چند ماه به تدریج محو می‌شود. همچنین این رنگ منجر به تغییر رنگ ادرار (سبز رنگ شدن ادرار) طی چند روز پس از تزریق می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

بعد از نمونه برداری از گره نگهبان چه اتفاقی می‌افتد؟

در صورتی که غدد لنفاوی حاوی سلول‌های سرطانی نباشند، نیازی به برداشتن گره‌های بیش‌تر نخواهد بود. در صورتی که سلول‌های سرطانی به گره‌های نگهبان گسترش یافته باشند، یک عمل دیگر برای برداشتن تمام یا بیش‌تر غدد لنفاوی زیر بغل انجام می‌شود که به این عمل پاکسازی غدد لنفاوی زیر بغل می‌گویند و به طور کلی این عمل، حدوداً 2 هفته پس از دریافت نتیجه، انجام‌می‌شود. در برخی از افراد به جای جراحی، از پرتودرمانی برای از بین بردن باقی ‌مانده‌ی‌ سلول‌های سرطانی زیر بغل استفاده می‌شود.

دریافت نتایج حین انجام جراحی

در بعضی از بیمارستان‌ها، جراح در حین عمل جراحی نتایج نمونه برداری از غدد لنفاوی نگهبان را مشاهده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند که به این کار، ارزیابی در حین انجام عمل (intra operative assessment) گفته می‌شود. در صورت لزوم جراحان می‌توانند بقیه گره‌ها را جراحی کنند که از انجام عمل دوم جلوگیری می‌شود. جراح قبل از عمل، نکاتی را برای فرد توضیح می‌دهد. بنابراین فرد در جریان اتفاقاتی است که در طی عمل چه رخ  می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند.

برداشتن بیش‌تر یا تمام گره‌های لنفاوی

عمل جراحی پاکسازی غددلنفاوی زیر بغل، برای برداشتن بیش‌تر یا تمام غدد لنفاوی زیر بغل است. این عمل تحت بی‌هوشی عمومی انجام‌می‌شو‌د. جراح یک برش کوچک در زیر بغل ایجاد می‌کند تا غدد لنفاوی را جراحی کند. به طور کلی، بین 10 تا 15 غدد لنفاوی برداشته می‌شود. اما تعداد گره‌های زیر بغل از فردی به فرد دیگر متفاوت است. جراح گره‌های لنفاوی را به آزمایشگاه ارسال می‌کند. در آزمایشگاه، یک آسیب شناس گره‌ها را از نظر وجود سلول‌های سرطانی بررسی می‌کند. فرد می‌تواند نتایج را در قرار ملاقات بعدی، حدود 2 هفته پس از جراحی دریافت کند. برخی از افراد به جای عمل جراحی، از پرتودرمانی در غدد لنفاوی استفاده می‌کنند.

مشکلات پس از برداشتن غدد لنفاوی

جراحی در غدد لنفاوی زیر بغل ممکن است منجر به عوارض خاصی شود. همه‌ی افرادی که تحت عمل جراحی قرار گرفتند دچار این مشکلات نخواهند شد. اما در صورتی که فرد عمل جراحی غددلنفاوی زیر بغل را انجام‌داده باشد، عوارض زیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند بروز پیدا کند.

تورم بازو یا دست

پس از جراحی برای برداشتن غدد لنفاوی زیر بغل، فرد در طولانی مدت در معرض تورم دست و بازو (لنفوادما) می‌باشد. این تورم ناشی از مایع لنفاوی است که نمی‌تواند تخلیه شود. این تورم‌ می‌تواند‌ درهر زمانی پس از جراحی و پرتودرمانی زیر بغل رخ دهد. همه این مشکل را نخواهند داشت و در صورتی که فقط چند گره برداشته شود کم‌تر این مشکل بروز پیدا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. اما در صورتی که فرد فکر می‌کند بازو یا دست او ممکن است متورم شده باشد، صحبت با پرستار متخصص یا جراح بسیار مهم است. متأسفانه، یک بار که فرد دچار لنفوادم شد، دیگر قابل درمان به طور کامل نیست. اما درمان به موقع (درمان زودهنگام) می‌تواند به کنترل آن کمک کند. پرستار  در مورد راه‌های پیشگیری از لنفوادما به فرد آموزش می‌دهد.

سفتی شانه

شانه فرد ممکن است پس از جراحی پستان در غدد لنفاوی، سفت و دردناک شود. پرستار یا فیزیوتراپیست به فرد تمریناتی را آموزش می‌دهند که فرد باید آن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها را بعد از عمل برای بهبود حرکات شانه انجام دهد.

زخم در زیر بغل

در برخی از زنان پس از برداشتن غدد لنفاوی در زیر بغل، بافت زخم (scar tissue) ایجاد می‌شود. در آن مناطق بافت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های همبند زیر بغل ملتهب و موجب تشکیل یک یا چند باند سفت می‌شوند. این اتفاق معمولاً در چند هفته یا چند ماه اول پس از عمل رخ می‌دهد. به بافت زخم تشکیل شده بافت سیمی (cording)، باند یا سندرم بافت زیربغل گفته می‌شود که می‌تواند حسی مانند سیم گیتار داشته باشد. این بافت زخم می‌تواند از بازو تا پایین آرنج، احتمالاً تا مچ یا انگشت شست، گسترش یابد. بافت زخم بی‌خطر است اما می‌تواند دردناک باشد و حرکت بازوی فرد را محدود کند. ماساژ دادن منظم ناحیه می‌تواند کمک کند. در صورت ایجاد بافت زخم، فرد باید به پرستار مراقبت از پستان خود اطلاع دهد. آن‌ها ممکن است فرد را به یک فیزیوتراپیست ارجاع دهند. فیزیوتراپیست می‌تواند نحوه ماساژ ناحیه و تمرینات کششی را به فرد آموزش دهد. معمولاً طی چند ماه بافت زخم بهتر می‌شود. مصرف مسکن‌های ضد التهابی نیز ممکن است کمک کند. در مورد مصرف این موارد فرد می‌تواند با پرستار یا پزشک خود صحبت کند.